Cảnh đẹp mê hồn: mây sớm, ráng chiều rực rỡ như xà cừ và biến
đổi huyền ảo như trong mộng; những đêm tối trên bờ sông gió mát vuốt ve, hương
thơm ngào ngạt, đom đóm lập lòe, hoặc những đêm rằm trên mặt biển, ánh trăng
vạch một đường lấp lánh, nhấp nhô, đưa tới một đảo thần tiên nào ở chân trời;
những hàng dừa mảnh mai, bóng bảy, lả lơi soi bóng trên mặt nước; những thiếu
nữ hồn nhiên, nhí nhảnh, xõa mớ tóc đen nhánh, bơi lội trong một dòng nước
trong veo như những thủy thần...
Từ khi bị người da trắng đặt chân lên thì những “phúc đảo” ấy
trở thành sân khấu của biết bao bi kịch. Nạn nhân là người bản xứ chất phác,
hiếu khách; họ bị cướp đất, bóc lột, ức hiếp tàn nhẫn có khi khôi hài nữa, vì
bất kể một tên chủ quận vô học nghiện ngập nào cũng có thể đặt ra “luật pháp”
để cai trị theo ý riêng, y như những bạo chúa thời Trung cổ. Nạn nhân còn chính
là người da trắng nữa: bọn thuyền trưởng phiêu lưu, vì đời sống quá dễ dãi -
gái tơ và rượu mạnh lúc nào cũng sẵn - nên trụy lạc, mất cả nhân phẩm đã đành
rồi, ngay bọn trí thức, giáo sĩ, tỉnh trưởng hoặc kĩ sư cũng không chống nổi sự
cám dỗ rồi mắc tội lỗi đến nỗi kẻ phải tự tử, kẻ bị vợ giết, kẻ thì chôn cả
cuộc đời của mình tại một nhiệm sở hẻo lánh giữa rừng xanh, bên một người vợ
bản xứ và một bầy con lai.
--- Trích Tựa ---