Tập II của Địa chí văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh không trình bày toàn bộ lịch sử văn học của Thành phố, mà chỉ nhằm nêu lên một số đặc điểm, một số vấn đề của nền văn học ấy, xem như một bộ phận khăng khít của văn học dân tộc Việt Nam. Mục đích trực tiếp của chúng tôi là cung cấp ít nhiều tư liệu, một phần như thư mục và mấy gợi ý để bạn đọc dễ dàng góp sức vào một công trình nghiên cứu mà trong điều kiện hiện nay, một nhóm anh em chị em dù có thiện chí và nỗ lực mấy đi nữa cũng không hoàn thành tốt được.

Chúng tôi muốn chứng minh rằng Gia Định tuy là đất mới, Thành phố tuy là trẻ tuổi, mà thật sự có một truyền thống văn học chứ không phải không có gì đáng kể như mấy người đã dám nói tại những diễn đàn thực dân và Ngụy quyền. Bên cạnh số vốn dân tộc lớn lao, ông cha ta ở Gia Định cũng đã để lại một số vốn đáng kể. Số vốn địa phương đó tất nhiên làm giàu cho số vốn dân tộc; chúng tôi sẽ để công làm ngay một bộ tuyển tập văn học Hán Nôm của Gia Định Sài Gòn. Một mảng văn học Việt Nam từng được Tiên Điền, Mai Am khen ngợi, chẵng lẽ không có chân giá trị? Trong việc này chúng tôi tin trước là sẽ được sự tán trợ của bạn đọc.

Chúng tôi lại muốn xác định rằng quả thật có một nền văn học chữ quốc ngữ đáng kể ở Gia Định - Sài Gòn nửa sau thế kỷ XIX qua đầu thế kỷ XX. Nếu đã có nhiều người phũ nhận hay đánh giá thấp quá mảng văn học đó, ấy là do thiếu thiện chí nào. Cho nên chúng tôi bắt đầu dựng lên một bản thư mục mà bạn đọc được thiết tha yêu cầu chính phủ bổ sung. Chắc là việc làm mấy bộ tuyển tập sẽ có ích nhằm giới thiệu lại một giai đoạn văn học hầu như bị bỏ quên.

Chúng tôi càng chú trọng đến khối văn học yêu nước và cách mạng ở Thành phố, đặc biệt là văn thơ trong 30 năm kháng chiến. Ai là người Việt Nam mà không muốn đọc lại những sách hàng trăm quyển bị cấm, hàng chục báo đóng cửa suốt những năm 20, 30? Thời kháng Pháp, kháng Mỹ, thành phố có phong trào đấu tranh chính trị cao, đấu tranh vũ trang bền, sôi nổi kịch liệt và đáng tự hào, cũng có phong trào đấu tranh văn hóa rộng lớn, ba mũi ấy giáp công đắc lực; lúc bây giờ tác phẩm hãy còn nhiều, rất nhiều. Năm ba tuyển tập văn thơ, của giai đoạn anh hùng ca này chắc được đồng bào thành phố và cả nước ủng hộ, góp công với chúng tôi.