Về tôn giáo, triết lí, văn chương và mĩ thuật Đông, Tây không
hơn kém nhau nhiều: họ có cái rực rỡ, cái mới lạ của họ thì ta cũng có cái thâm
trầm, cái duyên kín của ta. Nhưng về khoa học thì ta kém họ cả ngàn bực.
Sau non một thế kỉ Âu hóa, về phương diện đó ta chưa tiến được
mấy. Ta mới có được lớp son khoa học: một mớ bằng cấp, ít chục cái xưởng: còn
cái chất khoa học, tức là tinh thần khoa học thì ta gần như hoàn toàn còn
thiếu.
Phần đông trí thức nước ta, đừng nói chi tới quần chúng,vẫn còn
tật hàm hồ: ai nói sao tin ngay làm vậy, không biết chút chi cũng bình phẩm, và
làm việc thì không có phương pháp, chương trình, gặp đâu làm đấy, người làm
sao, ta bắtchước làm vậy.
Óc hàm hồ đó, sự thiếu tinh thần khoa học đó, có cái hại lớn là
luôn luôn trói ta ở địa vị nô lệ, theo gót người, chứ không bao giờ đuổi kịp
người, hầu góp sức vào việc phát huy văn hóa của nhân loại.
Nhưng cái hại ngay trước mắt là sự kiến thiết quốc gia sẽ chậm
chạp, khó có kết quả khả quan. Nước ta đã bị tàn phá rất nhiều - và sẽ còn bị
tàn phá tới đâu nữa! - dân số ta ít, năng lực sản xuất của ta lại kém (vì ta ốm
yếu, khí hậu của ta nóng quá), chỉ trông vào bầu nhiệt huyết của đồng bào không
đủ. Phải làm sao cho một số đông những người gánh nhiệm vụ kiến thiết quốc gia
có được tinh thần khoa học, lãnh hội được phương pháp tổ chức công việc theo
khoa học của Âu, Mĩ thì mới mong có nhiều hiệu quả được.
--- Trích
Tựa
---