Hơn nửa đời hư
là cách nói lộng ngữ mang tính tự trào, tự mỉa của tác giả: Bác Vương
Hồng Sển; mà theo ông cho đến cuối đời, vẫn chưa làm nên sự nghiệp, dù
chỉ với ý nghĩ khiêm nhường.
Bắt tay viết cuốn sách này, Bác Vương khi ấy đã vào cái tuổi ngoài Thập cổ lai hy (tức tuổi trên 70) xưa nay hiếm. Đó là vào năm 1974, cho tới tháng 7-1978 ông mới viết tiếp trang cuối cuốn hồi ức Hơn nửa đời hư này.
Đây
là một thiên hồi ức của một nhà văn hóa, một lão học giả học cao, hiểu
rộng, có vốn sống vô cùng phong phú và một phương pháp làm việc khoa học
– nói có cách, mách có chứng – vì ông nhiều năm làm Viện trưởng
Viện Bảo tàng, tinh thông nghề sưu tầm cổ ngoạn, ghi chép những sự việc,
những điều chính ông nghe, thấy, làm và biết được. Đó là những bước
thăng trầm, “những nỗi buồn, vui, đau khổ” ăn năn, tự vấn, “những tâm sự rải rác phân tán manh mún, vụn vặt về cuộc đời và con người” quanh ông hơn nửa thế kỷ, ở một thời mà ông gọi là “ kinh cụ, khóc, cười lẫn lộn”, nào “Tây cuốn gói, Nhật chạy càng, đến ông Ngô băng lẹ như diều dứt dây” . Trong đó, chính ông dù “địa vị thua, chức phận thua duy về chua tân khổ há dám thua ai”.
Bạn
đọc sẽ tìm được trong sách những chuỗi ngày xưa tuy xa mà gần của vùng
đất phương Nam này, từ Sóc Trăng, Sa Đéc, lên Sài Gòn, Chợ Lớn, Gia
Định… những phong tục, tập quán xã hội, phong cách sống, nét ứng xử,
tình bạn thủy chung, tình thầy và trò cung kính, tình gia đình, cha mẹ,
xóm làng ấm áp, đầy tình thương và trách nhiệm. Bên cạnh đó, tuy phác
họa đơn sơ nhưng người đọc chúng ta cũng hình dung khá rõ chân tướng của
hạng người sâu mọt, lọc lừa, nịnh trên nạt dưới, các thói kịch cỡm, rởm
đời thời cũ ( trước tháng tư năm 1975), mà bọn họ cũng điển hình trong
các cách đe nẹt, hù dọa, miệt thị lẫn nhau, ăn hối lộ, hà lạm, hiếp dân,
dựa vào thế lực ngoại bang để vinh thân phì gia.
Tất
nhiên, ở Bác Vương, một lão tri thức đầy thiện tâm, tuy không có dịp
thực sự hội nhập vào tư trào cách mạng, nhưng ông vẫn tìm được chỗ đứng
trong lòng dân tộc.
Ở
tuổi của ông, việc dùng từ pha cổ, xen nhiều tiếng địa phương, cách viết
cách tả đôi lúc rề rà, cà kê nhưng bạn đọc chắc chắn dễ thông cảm và
thể theo sở nguyện của ông, những nét tốt, đức lành cùng những tật
xấu, thói hư, tiếng thơm, tiếng thảo tôi cố giữ y như đã nghe thấy, được
biết, chép lại đúng sự thật, ghi dẫu một thời đã qua để làm gương cho
hậu thế..(VHS)
Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh