Bertrand Russell và Albert Einstein có những điểm trái ngược
nhau như mặt trời và mặt trăng.
Russell thuộc một dòng dõi quí phái Anh rất lâu đời; Einstein
thuộc một gia đình trung lưu Do Thái, làm thương mại và công nghệ.
Russell gầy ốm, môi mỏng dính, miệng chua chát, mắt cú vọ xoi
mói; Einstein hơi đẫy đà, nét mặt cân đối, phúc hậu, mắt lúc nào cũng như mơ mộng.
Russell hoài nghi, đam mê, bướng bỉnh, tàn bạo; Einstein rất tin
tưởng (Cái trật tự trong vũ trụ), vui tính, ôn hòa, hiền từ. Gặp Russell, chúng
ta ngài ngại, muốn lánh xa, còn gặp Einstein thì chúng ta muốn siết chặt tay hoặc
ôm lấy ngay.
Russell, là một chiến sĩ khuấy động quần chúng, chỗ hoạt động
thích hợp nhất cho ông là công viên Trafalgar; Einstein là một nhà tư tưởng,
ghét cảnh ồn ào, chỉ thích suy tư trong một phòng tĩnh mịch bề bộn sách vớ.
Vậy mà hai nhà đó vẫn quí mến nhau, là đồng chí của nhau, thân với
nhau nữa (mặc dầu chỉ gặp nhau vài lần ở Princeton, Mĩ), nhờ có nhiều điểm giống
nhau.
Cả hai đều mê toán học, và cùng tới hồi mười hai tuổi là bắt đầu
viết môn hình học.
Đều sinh trong những gia đình theo đạo, nhưng lớn lên đều không
tới giáo đường, riêng Russell còn mạt sát tôn giáo là khác.
Đều hăng say làm việc, coi đó là nguồn hạnh phúc chính trong đời,
tuyệt nhiên không màng tới lợi lộc, danh vọng.
Nhứt là đều chiến đấu cho Tự do, cho Hòa bình, chống các vũ khí
hạch tâm, đặt nhân loại lên trên quốc gia.
Một điều lý thú nữa là cả hai đều muốn từ biệt cõi trần một cách
cực kì bình dị: hỏa táng và chỉ một số rất ít người thân đưa đám.
--- Trích
Tựa
---