Đọc Hồi ký Sống trọn tình dân ta không chỉ cảm phục người phụ nữ miền sông nước Sóc Trăng lặn lội trong thời chiến tranh gian khổ cực nhọc, mà còn nhận ra cả một không gian cuộc chiến có bao người hậu duệ của “dân ấp dân lân mến nghĩa” xưa, nay chẳng chịu sống bên lề cuộc chiến chính nghĩa của đất nước và dân tộc, đã xả thân theo cách của một người dân yêu quê hương đất nước, sống và hoạt động cách mạng trong lòng địch, trọn tình vẹn nghĩa với Đảng, với cách mạng, với tất cả những người yêu thương.

Mấy trăm trang ghi chép lúc rảnh rỗi từ những ngày gian khổ thời chiến - là cả một cuộc đời đi qua chiến tranh bao hiểm nguy với ranh giới cái sống - cái chết thật mỏng manh, cũng là cả một cuộc chiến tranh in đậm vào đời người, vào mỗi gia đình, mỗi số phận. Cứ xem trong mỗi chặng của hành trình hơn 20 năm ấy, thấy bao nhiêu mốc đáng nhớ như là những kỷ niệm khó quên: I. Ngày trở về. II. Vọt lên Sài Gòn. III. Ở Long Hoa. IV. Những ngày trông đợi. V. Hạnh phúc. VI. Tiếng nấc nghẹn. VII. Quê hương ngày vui. VIII. Dặn con. IX. Nhớ mãi. Đó có thể là chấm phá về những gian truân của người hoạt động bí mật, âm thầm, làm đầu mối thông tin nắm bắt tình hình giữa vùng địch hậu với vùng căn cứ, từ đô thành tới miệt thôn quê, từ đất liền ra Côn Đảo… Nhưng, điều dễ nhận ra nhất, thực tế nhất và sinh động nhất ở đây, vẫn là hình ảnh người phụ nữ trẻ trung mà năng động, tháo vát và chịu thương chịu khó, sống thật tình cảm và có lối ứng xử thông minh, luôn lo toan và đầy tinh thần trách nhiệm… Rõ ràng, hoàn toàn không phải mẫu người “Quanh năm buôn bán ở mom sông” (như trong thơ Tú Xương) - Người phụ nữ ấy đang hoạt động trong lòng dân, lúc công khai, lúc bí mật, khi bình thản, khi hiểm nguy, mà vẫn “Nuôi đủ năm con với một chồng”, thật tài tình và thuyết phục. Cứ nghĩ bây giờ lớp con cháu giỏi giang mấy cũng khó mà so sánh với Bà như thế.

Cuốn hút theo câu chuyện thật thà giản dị đến lạ thường, lại thấy cả cái mộc mạc chân thành của lời ăn tiếng nói, người phụ nữ chân quê phải chịu nhiều thiệt thòi trong cuộc sống. Thực ra, khi xem kỹ mấy lá thư trong thời bình gửi cho con ở xa (như những di bút quý báu), mới thấy Bà đã mãn nguyện lắm rồi khi quê hương được giải phóng, không muốn đòi hỏi gì hơn khi chồng con và bản thân mình đã góp được chút gì đó cho ngày vui sum họp non sông. Về với cõi vĩnh hằng lúc mới qua tuổi tri thiên mệnh, các con đang thực hiện tâm nguyện của Bà muốn nên người phải có học, phải là người có ích cho xã hội. Bà có những trang viết không phải để làm sách hay hồi ký cho đời, chỉ để dặn con cháu vậy thôi; và con cháu nay lại dặn các thế hệ nối tiếp, mỗi khi lật trang sách viết của Bà hãy sống xứng đáng hơn với Người đã khuất.

Hy vọng rằng, những trang hồi ký này không chỉ là kỷ niệm một cuộc đời, một con người trong gia tộc, còn được hiểu thành lối nhân cách hóa một thế hệ, một thời của đất nước, từ hôm qua để lại cho hôm nay với ngày mai.

--- Trích Lời giới thiệu ---